Over flexibel leiderschap en het Coaching continuüm

“Het is ook altijd hetzelfde liedje” sprak een teammanager over een conflict in zijn team dat voor de zoveelste keer de kop op stak. “Ze leren het ook nooit!” voegde hij er nog aan toe. Nadat hij uitgeraasd was en zijn verhaal had gedaan, konden we rustig kijken naar wat er nu echt aan de hand was.

Het bleek te gaan om een escalerend conflict tussen een ervaren medewerker (een “oude rot in het vak”) en een jonge collega over de manier van werken. De teammanager had er genoeg van om voor de zoveelste keer als scheidsrechter op te treden. Zijn “altijd” en “nooit” reflecteerden zijn irritatie – uiteindelijk bleek dit te gaan over zijn onvermogen om het tij te keren bij deze medewerkers.

De complexiteit van menselijk gedrag

In het dagelijks leven zijn we geneigd om grote uitspraken te doen. Hoe vaak heb je niet iemand horen zeggen “Ik heb altijd pech” of “Hij komt nooit op tijd”? Hoewel dit krachtig klinkt, zijn de woorden “altijd” en “nooit” zelden waar. Mensen zijn complexe wezens met vaak onvoorspelbaar gedrag. Stel je voor dat de twee medewerkers van onze teammanager regelmatig ruziën, dan is het verleidelijk om te zeggen dat ze “ook altijd ruzie maken”. Een nadere blik zal echter laten zien dat er best vaak gewoon samengewerkt wordt en er niet altijd sprake is van ruzie. Mensen hebben de neiging om het algemene patroon te vergeten en de uitzonderingen leidend te laten zijn in hun uitspraken.

Onvermogen

Het is aan de leidinggevende in gesprek te zijn met de verschillende teamleden op een manier die eraan bijdraagt dat ze hun potentieel volledig benutten. Ongenuanceerde uitspraken helpen daar niet bij: integendeel. Het vraagt maatwerk van de leidinggevende. Bij persoonlijke ontwikkeling en professionele groei van teamleden is coaching een veelbesproken onderwerp. Het biedt een scala aan benaderingen en technieken om mensen te helpen hun potentieel te maximaliseren. Het Coaching continuüm is een krachtig concept dat daarbij kan helpen.

Coaching continuüm

Het Coaching continuüm is een spectrum van verschillende coaching stijlen, variërend van inhoudelijk/directief tot faciliterend/ondersteunend. Dit model helpt leidinggevenden te bepalen welke coachende benadering het meest effectief is, afhankelijk van de situatie en de behoeften van het teamlid.

Inhoudelijke, directieve coaching

Aan het ene uiteinde van het continuüm vinden we inhoudelijke, directieve coaching. Hier heeft de leidinggevende een sturende rol, geeft specifieke instructies en uitleg, deelt kennis en biedt oplossingen. Dit type begeleiding is vooral nuttig in situaties waarin de medewerker specifieke problemen heeft die snel opgelost moeten worden, nieuw is in de taak of rol, en wanneer er een duidelijke kloof in kennis of vaardigheden is.

Voorbeeld: Een manager helpt een nieuwe medewerker met de technische details van een complex softwareprogramma. Door directe instructies en stap-voor-stap begeleiding kan de medewerker snel leren en effectief bijdragen aan het team.

Faciliterende, ondersteunende coaching

Aan het andere uiteinde van het continuüm bevindt zich de faciliterende, ondersteunende begeleiding. In deze benadering fungeert de leidinggevende meer als een facilitator die de medewerker stimuleert om zelf oplossingen en inzichten te vinden. Het is gericht op het bevorderen van zelfreflectie en intrinsieke motivatie. Deze vorm van begeleiding is bijzonder effectief wanneer de medewerker persoonlijke groei nastreeft of complexere onderwerpen wil aanpakken.

Voorbeeld: Een manager daagt een ervaren, vakvolwassen medewerker uit kritisch te kijken naar haar of zijn houding en gedrag ten opzichte van jonge collega’s, door het geven van feedback, het stellen van verdiepende, open vragen en het inzetten van actieve luistervaardigheden. De ervaren medewerker ontdekt zelf wat zij of hij wil bereiken in de relatie met de collega’s en leert hoe het gedrag te veranderen.

Het midden: de gids

Tussen deze twee uitersten vinden we het brede spectrum waar de leidinggevende als gids optreedt. Dit vraagt om een flexibele benadering die afhankelijk is van de specifieke context en behoeften van de medewerker. De leidinggevende kan schakelen tussen inhoudelijk/directief en faciliterend/ondersteunend, afhankelijk van wat op dat moment het meest effectief is.

Voorbeeld: Een leidinggevende wisselt tussen het geven van feedback over inhoudelijke prestaties (directief) en het stellen van vragen om de medewerker te helpen eigen inzichten te ontwikkelen (faciliterend), afhankelijk van wat de medewerker op dat moment nodig heeft.

Hoe kies je de Juiste benadering?

Het kiezen van de juiste positie op het coaching continuüm hangt af van verschillende factoren:

1. Het niveau van de medewerker: bij beginners of in nieuwe situaties kan een directieve, inhoudelijke aanpak nuttiger zijn, terwijl ervaren mensen meer baat hebben bij een faciliterende, ondersteunende benadering.
2. Het doel van de bijeenkomst of het gesprek: voor het oplossen van specifieke problemen kan directieve, inhoudelijke begeleiding effectiever zijn. Voor diepere, langdurige veranderingen is faciliterende ondersteuning vaak geschikter.
3. Persoonlijke voorkeuren en stijl: Zowel de leidinggevende als de medewerker moeten zich comfortabel voelen met de gekozen benadering. Open communicatie hierover is cruciaal.

Tot slot

Het Coaching continuüm biedt een waardevol kader om effectiever te zijn in het begeleiden van teamleden. Door bewust te schakelen tussen directieve, gidsende en faciliterende stijlen, kunnen leidinggevenden beter inspelen op de specifieke behoeften van hun medewerkers en hen helpen hun volledige potentieel te ontwikkelen. Ongenuanceerde uitspraken die voortkomen uit frustratie, zoals “altijd” en “nooit”, helpen daar niet bij. Daaruit wegblijven kun je leren, want over leren en ontwikkelen durf ik te zeggen: “je bent nooit te oud om te leren!”.

Josée van Hage
oktober 2024

P.S

“Zeg nooit nooit!”

Werken met het Coaching continuüm kun je altijd leren, en daarvoor ben je nooit te oud, te jong, te ervaren, of te onervaren… Kunnen schakelen tussen verschillende stijlen in het begeleiden van mensen vraagt behoorlijk wat van jou als leidinggevende. Dat begint met zelfinzicht en bereidheid om je in te leven in de ander. Wil je hier meer over te weten komen? Neem dan contact met mij op of plan een afspraak voor een oriënterend gesprek via https://joseevanhage.youcanbook.me/