Over het toenemende tekort aan personeel in organisaties.

De cijfers liegen er niet om. Op 1 januari 2020 telde Nederland 3 457 535 inwoners ouder dan 65 jaar. Dat is 19,8 procent van de bevolking. De vergrijzing van Nederland is opgelopen: in 1990 was nog 12,8 procent van de inwoners 65-plus (*bron: CBS). En de getallen zullen nog verder oplopen. Het CBS prognosticeert een toename van de vergrijzing tot 40,7% van de bevolking van 15 tot 65 jaar in 2030 (**bron CBS). In dezelfde periode loopt de ontgroening op tot 27% (ontgroening is het afnemen van het aantal jongeren als gevolg van een afname van het geboortecijfer). Naar verwachting neemt de vergrijzing nog verder toe tot 2050 en blijft de ontgroening min of meer stabiel.

Verrassing

Het lijkt wel alsof het tekort aan personeel dat we in zoveel sectoren ervaren als een verrassing komt. Alsof we niet allang weten dat het aantal ouderen toeneemt en er steeds minder jongeren bijkomen. Dat het effect daarvan op de arbeidsmarkt een verrassing is. Begin 2000 werkte ik (net als nu nog) als docent HRM voor het Instituut voor Sociale en Bedrijfswetenschappen (ISBW). In die tijd was vergrijzing en ontgroening al een thema dat we intensief bespraken in de colleges.

In de jaren daarna werd wel geroepen “Waar blijft het nou, dat personeelstekort door vergrijzing en ontgroening?”. Alsof de demografische voorspellingen anders zouden gaan lopen als de effecten ervan wat langer op zich laten wachten. Maar we zijn er nu. Er zijn ruim meer vacatures dan er mensen beschikbaar zijn om ze in te vullen. De prognoses blijken waar.

Spreadsheet management

Wat jammer dat de organisaties de signalen hebben genegeerd en onvoldoende maatregelen namen. Of liever gezegd de verkeerde maatregelen namen. De factor arbeid werd en wordt nog te vaak geregisseerd vanuit de spreadsheets. Als getallen, Fte’s, in plaats van als individuele mensen met kwaliteiten, kennis en ervaring. Die weggeorganiseerd werden in mindere tijden en nu het weer goed gaat niet meer beschikbaar zijn. In mijn blog van juli schreef ik al over de effecten hiervan die de meesten van ons dagelijks ervaren (***).

Nieuws onder de zon

Nieuw onder de zon (maar ook hier geen nieuws) is wellicht dat de jongere generaties anders naar werk kijken dan eerdere generaties. De zogenaamde “Generatie Z” (geboren na 1996) is altijd “digital connected”, heeft hoge ambities, en is vooral op zoek naar voldoening, zingeving, feedback en verbetering. Ze weten dat ze op latere leeftijd met pensioen zullen gaan en dus willen ze werk meer integreren in hun leven; ze eisen een betere balans tussen werk en privé.

Deze generatie is zelfbewuster, zelfstandiger en meer gedreven. Lange termijn loyaliteit is deze generatie vreemd: deze jonge professionals zullen snel wisselen van werk en schudden de traditionele hiërarchie van organisaties door elkaar.  (****bron: Hays).

Tekort aan personeel, een grote uitdaging

Voor HR (of liever: Mens en Organisatie) is het meer dan eerder noodzakelijk op een nieuwe manier in te spelen op de vereisten en uitdagingen van deze ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Er dienen zich vragen aan als onder andere:

• Hoe organiseren we de dingen die de nieuwe generaties belangrijk vinden zoals meer persoonlijke interactie, goede feedback, evenwichtige werk/privé balans, zingeving en ruimte voor ontwikkeling en diversiteit?

• Hoe bieden we maatwerk aan ouderen om tot latere leeftijd fit en gezond een passende bijdrage te vinden en kunnen geven in het werk?
• Hoe zorgen we ervoor dat onze huidige medewerkers van alle niveaus zich competent en verbonden blijven voelen en de autonome ruimte krijgen om met plezier invulling te geven aan de verantwoordelijkheden?
• Wat kunnen we doen om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt (langdurig werklozen, arbeidsgehandicapten) op een bij hen passende manier te integreren in onze organisatie?
• Hoe kunnen we arbeidsmigranten verwelkomen in onze organisaties en hun verdere ontwikkeling in deze voor hen nieuwe omgeving begeleiden?

Over deze vragen, over tekort aan personeel, en ongetwijfeld andere vragen zou niet alleen HR (of liever: Mens en Organisatie, ik blijf het toch zeggen) zich moeten buigen, maar iedere manager, leider, ondernemer die zich realiseert dat de mens in de organisatie het verschil uitmaakt.

Kijk maar naar Schiphol, de NS, de kinderopvang, vele retail bedrijven… zonder mensen loopt de boel vast. Niets nieuws onder de zon, maar wel tijd voor creatieve actie!

Josée van Hage
Sermone

augustus 2022

*https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-bevolking/leeftijd/ouderen

**https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/71445ned

*** https://sermone.nl/willen-we-echt-nog-de-human-resources-managen/

****https://www.hays.nl/hays-journal/journal-13/is-uw-organisatie-al-voorbereid-op-generatie-z

Wil je een afspraak maken om over de mensen in jouw organisatie

(en de manier waarop jij daar leiding aan geeft) te sparren?

Plan dan NU een gratis strategiegesprek!