Van twijfel naar succes

Ken je dat gevoel? De angst om ontmaskerd te worden als ‘bedrieger’, de vrees dat jouw succes niet echt verdiend is of het idee dat je eigenlijk geluk hebt gehad in plaats van dat je de kwaliteiten in huis hebt? Welkom in de wereld van het Imposter syndroom.

Sandra* is een 42 jarige Sales manager bij een multinational. “Self made”, zoals ze zelf zegt, want ze is opgeklommen vanuit de verkoop binnendienst tot leidinggevende van het Sales team in Nederland. Hier werkt ze al een flink aantal jaren, met succes. Pas geleden kwam de kans voorbij om intern een stap te maken naar een commerciële directiefunctie. Ze werd ervoor gevraagd, maar durft niet. “Durft niet?!”

Nee… Want Sandra heeft het gevoel dat het haar allemaal is aan komen waaien. Ze weet wel dat ze de competenties heeft om een commercieel team te leiden, maar haar gevoel zegt dat ze met deze volgende stap dan toch door de mand gaat vallen. Tot nu toe heeft ze steeds geluk gehad, maar wat als…..

De naam is bedrieglijk

Als je aan een syndroom denkt, dan denk je misschien aan een ernstige genetische afwijking. Dat is het uiteraard niet. De naam is ook een beetje bedrieglijk, omdat heel veel mensen (meer vrouwen dan mannen) er last van hebben. Het Imposter syndroom is een psychologisch fenomeen waarbij mensen, ondanks het behalen van successen en het krijgen van erkenning, twijfelen aan hun eigen vaardigheden en prestaties. Ze hebben het gevoel dat ze niet echt capabel zijn en dat hun succes te danken is aan toeval, geluk of misleiding van anderen. Het leidt tot gevoelens van angst, stress, zelftwijfel en zelfs depressie.

Faalangst

Het Imposter syndroom is niet hetzelfde als faalangst. Bij faalangst denk je echt dat je het niet kan. Bij het Imposter syndroom weet je wel dat je het kan, maar je hebt steeds de innerlijke dialoog met jezelf: “kan ik het wel, of kan ik het toch niet?”. Of: “ik kan het wel, maar straks komen ze erachter dat ik het toch niet kan”. De angst dat anderen er straks achter gaan komen dat… speelt hier mee.

Succesvolle mensen

Hoewel het Imposter syndroom zich voordoet bij mensen van alle achtergronden en beroepen, zijn het toch vooral succesvolle vrouwen die iets gepresteerd hebben die er last van hebben. Het syndroom wordt vaak geassocieerd met hoog presterende individuen, zoals professionals in het bedrijfsleven, overheden en de wetenschap. Vaak schamen ze zich voor deze gedachten: ze denken dat ze de enigen zijn met deze innerlijke twijfels. Dat is dus niet zo!

Waarom overkomt dit ons?

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontwikkelen van het Imposter syndroom.
Als je opgroeit in een cultuur waar prestaties belangrijk zijn en perfectie wordt nagestreefd, kan dat ervoor zorgen dat elk foutje als bewijs wordt gezien dat je eigenlijk niet goed genoeg bent. Perfectionisme en een neiging tot zelfkritiek zijn eigenschappen die hand in hand gaan met het Imposter syndroom. Net als het constant vergelijken van jezelf met anderen, en het onderwaarderen van je eigen prestaties. Een negatief zelfbeeld en een laag zelfvertrouwen kunnen ervoor zorgen dat je je eigen talenten niet erkent en daardoor gelooft dat je geen succes verdient.

Sabotage

Als je last hebt van het Imposter syndroom, saboteer je jezelf op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door veel te hard te gaan werken. Je legt de lat heel hoog voor jezelf en gaat alsmaar door om ervoor te zorgen dat het allemaal perfect is. Bijvoorbeeld die presentatie die eigenlijk al goed en klaar is. Maar toch werk je tot laat in de nacht (onnodig) door om de puntjes op de “i” te zetten. Een route die er vaak toe leidt dat je opgebrand raakt.

De andere manier is dat je “verdwijnt”. Je neemt niet het woord tijdens een vergadering. Je geeft geen presentatie, of je solliciteert niet op die functie waar je eigenlijk alle kwaliteiten voor in huis hebt. Je zegt nee tegen het project of de promotie waar je voor gevraagd wordt omdat je vindt dat je eerst nog meer ervaring moet opdoen of een opleiding moet volgen. Je gaat dingen uit de weg en vertoont uitstelgedrag, waardoor je te laat aan iets begint zodat je het niet goed meer kunt doen. Zo bewijs je aan jezelf dat je het niet kunt. In alle gevallen saboteer je je eigen succes en geluk.

Hoe kom je van het imposter syndroom af?

Als je van dit gevoel af wilt, is het belangrijkste dat je beseft dat het Imposter syndroom een vals geloof is. Het is geen accuraat beeld van wat je werkelijk kunt en presteert. Er zijn heel veel mensen die er last van hebben, je staat niet alleen! Jouw negatieve gedachten en twijfels zijn maar gedachten, die kun je overwinnen als je leert jouw prestaties en successen te erkennen en te accepteren wat je allemaal gedaan hebt om daar te komen. Dit overwinnen vraagt wel om een lange adem, want het is hardnekkig en gaat niet vanzelf weg!

Terug naar de praktijk**

Sandra leerde in ons coachtraject wat haar overtuigingen zijn, die haar innerlijke dialoog veroorzaakten. Ze verzamelde “harde feiten” over haar kwaliteiten, prestaties en successen, die hielpen om de stemmen in haar hoofd monddood te maken. Het continue aanstaan en altijd maar doorwerken doorbrak ze door een realistisch werkpatroon te creëren, waardoor ze meer ruimte kreeg voor haar privéleven. Ze leerde in haar communicatie zichzelf niet weg te cijferen maar zich haar successen toe te eigenen, waardoor ze haar positie met een goed gevoel durfde in te nemen.

Sandra ging ook praten met mensen in haar omgeving over haar twijfels en angsten. Dat leverde positieve reacties, herkenning en steun op. Een gezonde leefstijl (bewegen, gezond eten, genoeg slapen, …) hielp haar ook om dit hardnekkige syndroom in de praktijk te bestrijden, te blijven oefenen om haar innerlijke bedriegers buiten te sluiten en te genieten van haar successen. En o ja, de directiefunctie……. Die heeft ze aanvaard!

Josée van Hage
Mei 2024

*de naam Sandra is om reden van privacy gefingeerd
** bron: “F*ck die onzekerheid – Drs. Vreneli Stadelmaier – Uitg. SheMedia

P.S.

Ben jij ook bang om door de mand te vallen?

… dan is het tijd om een realistisch zelfbeeld te krijgen en je beter en sterker (gelukkiger!) te gaan voelen. Blijf liever niet met dit bedriegersgevoel rondlopen, want het gaat niet vanzelf weg. Sterker nog: hoe meer succes je hebt, hoe erger het wordt. Je mag (nee moet!) je succes leren omarmen! Wil je meer informatie over hoe je begeleid kunt worden om van het Imposter syndroom af te komen? Of een afspraak maken voor een kennismakingsgesprek? Kijk dan op https://sermone.nl/coaching/ of klik op https://joseevanhage.youcanbook.me/ om meteen een afspraak te maken.